Met bijzonder veel plezier las ik het boek ‘Gebleekte ziel’
van Reggie Baay. Deze roman vertelt het verhaal van de Balinese vorstenzoon
Nyoman Darma, die rond 1870 opgroeit in de havenstad Padang in West-Sumatra.
Zijn vader is, als opstandige vorst, door het Nederlands-Indische gouvernement
verbannen naar deze plaats. Nyoman gaat hier naar school en blijkt een begaafde
leerling te zijn. Om te voorkomen dat hij beïnvloed wordt door anti-gouvernement-sentimenten,
krijgt hij van de Nederlands-Indische regering het aanbod om in Nederland
verder te studeren. Zijn vader stemt hierin toe, met als overweging dat het
vergaren van westerse kennis belangrijk zal zijn om in de toekomst de Nederlanders
te kunnen weerstaan.
Maar eenmaal in Nederland begint het onvermijdelijke assimilatieproces,
waar de titel ‘Gebleekte ziel’ naar verwijst. Na een succesvolle studie keert
Nyoman terug naar Nederlands-Indië, in de hoop hier een rol te kunnen spelen in
de toekomst van de kolonie. Welke rol dit zou moeten zijn, daar is hij zelf nog
niet over uit.
In Nederlands-Indië moet de blanke gemeenschap echter niets
hebben van een ‘inlander’ die denkt dezelfde rechten te hebben en op gelijke
voet met hen te kunnen staan. Maar ook tussen zijn eigen ‘inlanders’ voelt
Nyoman zich niet meer thuis en zelfs de verhouding met zijn ouders verloopt
stroef. Zijn onderwijs-carrière wordt door zijn blanke superieuren gedwarsboomd,
waarna er een strijd ontbrandt tussen Nyoman en de rest van de blanke goegemeente
van Bandung, die uiteindelijk noodlottig afloopt.
De roman is op ware feiten gebaseerd en volgt een beetje het
thema van de ‘Zwarte met het witte hart’ van Arthur Japin. Het eerste deel van
het boek, de periode in Nederland, is nogal stijfjes en formeel geschreven, maar
vanaf het moment dat hij in Bandung arriveert en de tegenwerking in zijn leven
een aanvang neemt, komt er spanning en vaart in het verhaal. De schrijfstijl
van Baay mag dan bedachtzaam en formeel zijn, de onderliggende analyse in het
boek is snoeihard. Zonder omwegen wordt de hypocrisie van de westerse
gemeenschap in Nederlands-Indië aan de kaak gesteld en wordt het systeem van
apartheid, waarop de Nederlands-Indische maatschappij was gebaseerd,
blootgelegd. Hiermee past deze roman prefect in het verdere oeuvre van Reggie
Baay. Een aanrader!
Juni 2016
Emile Leushuis
www.indotracks.nl
No comments:
Post a Comment