Solo / Surakarta in 24 uur

Entreepoort van de kraton van Solo

Solo of Surakarta: twee namen voor dezelfde stad in Midden-Java. Het is de hoofdstad van de Javaanse cultuur. Solo was de oorspronkelijke naam, maar Surakarta kwam erbij nadat hier in 1745 de zetel van het Mataramrijk werd gevestigd. In 1755 werd het rijk opgesplitst en sindsdien bestaan de vorstendommen Surakarta en Yogyakarta. Twee steden die wat betreft geschiedenis, stedenbouw en cultuur sterk op elkaar lijken. Yogyakarta krijgt misschien meer bezoekers, maar Surakarta is minstens zo authentiek en zeker een bezoek waard. Op naar Solo dus, al is het maar voor 24 uur!

Grote markt - Pasar Gede

Begin de dag in alle vroegte bij de Pasar Gede, de grote markt van Solo. Het hoofdgebouw, in art-decostijl met Javaanse invloeden, werd in 1930 ontworpen door de Nederlandse architect Karsten. Tot op heden functioneert het als lokale markt. Op het plein voor de markt staat een klokkenzuil, ook in art-decostijl, die hier in 1937 ter gelegenheid van de 72^ste geboortedag van Susuhunan (vorst) Pakubuwono X werd neergezet. Dat de markt in de Chinese wijk ligt zie je aan de kleurrijke Chinese tempel ernaast.

Entreepoort vorstelijke moskee

Neem vanaf de markt een betjak (fietstaxi) naar het noordelijke stadsplein (alun-alun utara). Op weg hier naartoe passeer je overblijfselen van de Nederlandse aanwezigheid in Solo: de katholieke kerk, de Javaasche Bank (nu Bank Indonesia), Fort Vastenburg (waarvan alleen de buitenmuren nog resten) en de protestantse kerk. Via schaduwrijke poorten bereik je het stadsplein: een groot grasveld met in het midden twee heilige waringinbomen. Aan de westzijde staat de vorstelijke moskee (masjid gede): een traditionele Javaanse moskee uit de 18^de eeuw met getrapt puntdak. Vooral de toegangspoort in een Arabisch-Indiase fantasiestijl uit begin 20^ste eeuw is opvallend.

Poortwachters in de kraton

Aan de zuidzijde van het stadsplein liggen de eerste gebouwen van de kraton (vorstelijk paleis): Pagelaran en Siti Inggil. De kraton vormt een stad in de stad; ooit waren alleen deze eerste gebouwen toegankelijk voor buitenstaanders. Wandel door de Pagelaran en Siti Inggil naar achter; je komt uit bij de toegangspoort van de kraton. Aan het plein achter deze poort staat de entree naar de verboden stad: het deel dat alleen door de Susuhunan (vorst), zijn directe familie en bedienden werd betreden. Tegenwoordig kun je het centrale plein van de kraton bezoeken, de entree bevindt zich in de straten links (oostelijk) van de hoofdpoort. Onder de schaduwrijke bomen van het zanderige hoofdplein bevind je je in het hart van Javaanse cultuur en tradities.

Neem vanaf de kraton opnieuw een betjak, nu naar de kampong (wijk) Kauman. Deze kampong ligt achter de grote moskee en was vroeger de plek waar islamitische, religieuze leiders woonden. Begin 20^ste eeuw ontstond hier een centrum van batikproductie en deze traditie is tegenwoordig weer springlevend. Zwerf door de smalle stegen van de wijk en bezoek de batik-werkplaatsen. Let ook op de bijzondere architectuur: een mix van Javaanse en Europese tradities.

Paleis Mangkunegaran

Wapen van Mangkunegaran

Een volgende betjakrit brengt je naar het tweede paleis van Solo: het prinsdom Mangkunegaran. In dit paleis kun je een kijkje nemen in de belangrijkste rituele gebouwen en in een deel van de privé-vertrekken van de prins en zijn familie. De grote pendopo (traditionele open zaal) is een van de indrukwekkendste van Java. Zorg dat je op tijd bent, het paleis sluit om 14.00 (op zondag om 13.00).

Bij de ingang van Mangkunegaran heeft de gemeente kort geleden een prettig plein gecreëerd. Op de hoek van dit plein kun je goed lunchen bij het traditionele restaurant Omah Sinten. Wandel ook even naar de antiekmarkt Pasar Triwindu. Het is de grootste antiekmarkt van Midden-Java.

Glas in lood, Mangkunegaran

Een volgende betjakrit brengt je naar het museum Radyapustaka (open di-zo 09.00-16.00). Het is een klein museum, gevestigd in een 19^de-eeuwse plantersvilla, met onder andere een collectie Hindoebeelden, Javaanse culturele voorwerpen, een bibliotheek met oude manuscripten en een muziekdoos die Napoleon Bonaparte ooit aan de Susuhunan schonk.

Wandel terug via de Solo City Walk, een brede wandelboulevard die enkele jaren geleden werd aangelegd. Als je geluk hebt dan word je ingehaald door een trein: in Solo loopt via de hoofdstraat een oude spoorverbinding dwars door de stad. Wandel tot het batikmuseum van Danar Hadi. Dit museum heeft misschien wel de mooiste collectie batiks van Indonesie. En ook de werkplaats is een bezoek waard (open tot 15.30).

's Avonds komt Solo tot leven. Ga chique dineren in het mooie restaurant Soga, in een bijgebouw van museum Danar Hadi. Of kies voor restaurant Ikan Goreng Cianjur, in een gerenoveerde Europese woning uit begin 20^ste eeuw. De meeste lokale mensen brengen hun avonden door in de vele eetstalletjes die tot in de vroege Ochtend openblijven, zoals in de straat Keprabon. Nasi Liwet is een lokale traditie: rijst gekookt in santen en met kip, ei, kroepoek en groenten. Mooi om te zien hoe dit wordt opgediend, maar misschien iets teveel gevraagd voor onze gevoelige, westerse magen.

Voor meer informatie over stadswandelingen in Solo en andere historische Indonesische steden: http://www.lmpublishers.nl/shop/featured/gids-historische-stadswandelingen-indonesie/

Emile Leushuis

maart 2016

www.indotracks.nl